Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin ardından Türkiye’ye göç eden on binlerce Rus göçmen, ikamet sorunları ve artan maliyetler nedeniyle son bir yıl içinde başka ülkelere taşındı.
Şubat 2022’de Ukrayna’daki savaş başladığında, Ruslar başta İstanbul ve Antalya olmak üzere Türkiye’nin çeşitli kentlerine yerleşmeye başladılar.
Türkiye’ye yerleşen Ruslar arasında bazıları işgale karşı çıktıkları için, bazılarıysa Batılı devletlerin Rusya’ya uyguladığı yaptırımlardan kendilerini ve şirketlerini korumak için Rusya’yı terk ettiler.
Fakat resmi verilere göre, Türkiye’de oturma izni olan Rusların sayısı 2022 sonunda 154 binken, bu ay üçte bir oranında azalarak 96 bine düştü.
OTURMA İZNİ ALAMADILAR
Reuters’a konuşan dokuz Rus vatandaşı, kendilerinin ve diğer bazı Rusların 2023 başından bu yana oturma izni almakta zorlandıkları için Türkiye’den ayrıldıklarını belirtti. Türkiye’den ayrılan Rusların birçoğu, hoş karşılandıkları birkaç Avrupa ülkesi arasında yer alan Sırbistan ve Karadağ’a gitti.
Ruslar artan geçim masrafları ve yaptırımların bir sonucu olarak Türkiye’de temel bankacılık işlemlerini yapmanın zorluğu nedeniyle de Türkiye’yi terk ettiler. Ayrıca bazı Rus erkekler askere alınmaktan korkuyorlardı.
“TÜRKİYE’DE GELECEĞİNİZİ TAHMİN EDEMEZSİNİZ”
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Eylül 2022’de Rus erkeklerini Ukrayna’da savaşmak üzere askere almak için seferberlik ilan etmesinin ardından Dmitri adlı Rus vatandaşı, St. Petersburg’dan ayrılarak eşi ve dört yaşındaki oğluyla İstanbul’da yeniden bir araya geldi.
46 yaşındaki bilişim sektörü çalışanı Dmitri, “Türkiye’de geleceğinizi tahmin edemezsiniz” diye belirtti.
Fakat Ocak 2023’te telefonuna gelen bir kısa mesajda Türkiye’deki ikamet başvurusunun hiçbir açıklama yapılmadan reddedildiğini söyleyen Dmitri bir ay sonra İstanbul’dan ayrıldı.
“Bir yıllık kira sözleşmesi imzalamıştım ama her şeyi geride bırakmak zorunda kaldım. Ekonomik ve siyasi olarak Türkiye’den daha istikrarlı olduğu için Karadağ’a taşındık” dedi.
Türkiye Göç İdaresi Başkanlığı ise reddedilen tüm ikamet izni başvurularının, ilgili yasalar uyarınca yabancıların kendi dillerinde bir gerekçe içerdiğini ve başvuru sahiplerinin yasal yollara başvurabileceklerini açıkladı.
RÜZGAR TERSİNE DÖNDÜ
Kremlin savaş sırasında yaşanan göçle ilgili herhangi bir veri yayımlamazken, Danimarka Mülteci Konseyi’nin Karma Göç Merkezi, Ukrayna’nın işgalinden bu yana yaklaşık 800 bin Rus vatandaşının yurt dışına yerleştiğini açıkladı.
Hem Rusya hem de Ukrayna ile yakın ilişkileri olan Türkiye, işgalden sonra Rusların Türkiye’ye vizesiz seyahat etmelerini kısıtlamadı ve Batılı devletlerin Rusya’ya yönelik yaptırımlarına katılmadı.
Dönemin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rus oligarkların – ve onların yatlarının – hoş karşılandığını fakat iş yapmak için uluslararası hukuka uymalarının gerektiğini belirtmişti.
Yeni gelenler iş kurdukça ya da işlerini taşıdıkça İstanbul ve Antalya’nın bazı bölgelerinde Rusların etkinliği arttı. Fakat bu etkinlik son dönemde giderek azaldı. Ticaret Sicil Gazetesi verilerine göre, Rus sermayesiyle kurulan şirket sayısı 2022’de 140’ken 2023’te 68’e geriledi.
“TÜRKİYE’DE EKONOMİK ZORLUKLAR ONLARI MAĞDUR ETTİ”
İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde siyaset bilimi profesörü olan Biriz Karaçay, Rus göçmenlerin Sırbistan, Karadağ ve hatta Arjantin ve Brezilya gibi Güney Amerika ülkelerine taşındıklarını söyledi.
Karaçay, “Ekonomik, sosyal ve kültürel olarak kendilerini Türkiye’ye yakın hissediyorlar ama Türkiye şu anda çok fazla yabancı istemiyor. Ekonomik zorluklar da onları Türkiye’de mağdur etti” dedi.
Savaştan ve yaptırımlardan kaçmak için Türkiye’ye gelen Ruslara ek olarak siyasi baskıdan ve davalardan dolayı Rusya’yı terk etmek zorunda kalan Rus muhalifler de var.
“TÜRKİYE’DE KALMAK ÇOK PAHALI”
Rusya’daki cezaevinde hayatını kaybeden Rus muhalif lider Aleksey Navalny’nin siyasi çalışmalarının yürütüldüğü merkezde çalışan 35 yaşındaki Rus siyasetçi Kirill Alekseev, kendisi hakkında cezai soruşturma başlatılmasının ardından Mart 2022’de Türkiye’ye geldiğini belirtti.
Fakat bir danışmanlık şirketi ona oturma izni almasının 2 bin dolara mal olacağını söylemesinin ardından Alekseev oturma iznine yeniden başvurmaktan vazgeçti.
“Türkiye’de kalmak çok pahalıydı” diyen Alekseev, Almanya’da “insani ikamet iznine” başvurdu ve bir yıldır Nürnberg’de yaşıyor.
“OTORİTER BİR REJİMİ BAŞKA BİR OTORİTER REJİMLE TAKAS ETTİK”
Öte yandan varlıklı Ruslar, devlet programı kapsamında en az 400 bin dolar değerinde konut satın alarak Türk vatandaşlığına geçtiler ve son iki yılda İranlıları ve Iraklıları geride bırakarak Türkiye’de en fazla konut satın alan yabancı oldular.
Fakat 40 yaşındaki Eva Rapoport, bürokratik sorunların pek çok kişi için çok zahmetli olduğunu belirtti. İstanbul’a gelen Ruslara ücretsiz konaklama ve hukuki destek sağlayan “Ark Projesi” için çalışan Rapoport da Türkiye’den ayrılanlar arasında yer alıyor.
Rapoport, “(Oturum) izninin uzatılıp uzatılmayacağını ya da sistemi yabancılara karşı daha düşmanca hâle getirecek bir değişimin olup olmayacağını bilmenin bir yolu yok” dedi.
Rapoport’a göre, Rusların Türkiye’den ayrılmalarının bir diğer nedeni Türkiye’de toplanma özgürlüğü gibi insan haklarına yönelik baskıların olması.
“Navalny öldürüldükten sonra Rusya’da bile insanlar onun anısını yaşatmak için toplandılar… İstanbul’daki konsolosluğa yaklaşamadık. Bir otoriter rejimi başka bir otoriter rejimle takas ettik.”
